Jak reagować na przemoc lub agresję w miejscu publicznym

Przemoc fizyczna w miejscu publicznym to nieuprawnione działanie, które skutkuje celowym wyrządzeniem bezpośredniej krzywdy drugiej osobie. Polega ono na postępowaniu niezgodnym z przyjętymi normami społecznymi i jest zjawiskiem patologicznym, na które warto odpowiednio odpowiedzieć. Jak reagować na przemoc na ulicy? W sytuacji zagrożenia życia i zdrowia osób uczestniczących w takim zdarzeniu należy niezwłocznie zadzwonić pod numer alarmowy 112 i poinformować operatora o zaistniałej sytuacji. Możemy również podjąć inne działania, które powinny być przede wszystkim bezpieczne dla nas samych. W niniejszym poradniku wskazujemy, na podstawie doświadczeń i instrukcji policyjnych, dlaczego reagowanie na agresję publiczną jest szczególnie istotne. Podpowiadamy, jak bezpiecznie pomóc, co robić i czego należy unikać, aby nie pogorszyć zastanej sytuacji.

Co zrobić, gdy jesteś świadkiem przemocy fizycznej

Agresja fizyczna w przestrzeni publicznej jest bardzo często zdarzeniem spontanicznym. Może wynikać ze sprzeczki dwóch osób, kłótni kierowców, uczestniczących w kolizji drogowej czy działania przestępców dokonujących napaści rabunkowej. Zdarzenia przemocowe dotyczą także nieporozumień rodzinnych, agresji stosowanej wobec dzieci i innych sytuacji, w których jedna ze stron jest oprawcą, druga zaś cierpi w wyniku bicia, szarpania, kopania, krępowania ruchów czy uderzania jakimkolwiek niebezpiecznym przedmiotem. Jak reagować na przemoc? Opracowanie jednolitego sposobu reagowania na zaistniałe wydarzenia jest bardzo trudne – ze względu na dynamikę takich sytuacji, możliwą eskalację w kierunku jeszcze większej agresji, a także brak możliwości przewidzenia co się stanie, gdy włączymy się do konfliktu z bezpośrednią interwencją. Jeśli jesteśmy świadkami przemocy fizycznej, należy po pierwsze upewnić się, że nic nam nie grozi, a po drugie wezwać służby. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z Komendą Główną Policji przygotowało poradnik, który ma pomóc świadkom niebezpiecznych zdarzeń skutecznie reagować i unikać ewentualnych zagrożeń. Z jego treści dowiadujemy się kilku podstawowych zasad bezpieczeństwa, które warto zastosować w takich okolicznościach¹. Streściliśmy te informacje do pięciu, najważniejszych punktów.

1. Interweniuj wtedy, gdy masz pewność, że zadziałasz skutecznie.
2. Nie ryzykuj, jeśli nie jesteś w stanie zażegnać niebezpieczeństwa.
3. Niezwłocznie zadzwoń na policję i poproś o pomoc.
4. Postaraj się udzielić poszkodowanemu pomocy.
5. Zapamiętaj jak najwięcej szczegółów na temat sprawcy i poczekaj na przyjazd policji.

Jak bezpiecznie pomóc – podstawowe zasady interwencji

W 2024 roku stwierdzono prawie 200 tysięcy przestępstw kryminalnych na terenie Polski². 19% z nich zaliczono do kategorii uszkodzenia rzeczy, 18% to kradzieże z włamaniem, a 9% to łącznie uszczerbki na zdrowiu, bójki i pobicia. Statystyki wskazują, że każdego dnia w przestrzeni publicznej dochodzi do setek incydentów o charakterze przemocowym, których w każdym momencie możemy być świadkami. Nie wiemy, kiedy znajdziemy się w nieodpowiednim miejscu o niewłaściwej porze. Warto być przygotowanym na takie zdarzenia przynajmniej w zakresie podstawowych zasad interweniowania. Jak bezpiecznie pomóc osobom poszkodowanym, które zostały napadnięte, pobite lub stały się ofiarami pozostałych form przemocy?

• W pierwszej kolejności zadbaj o własne bezpieczeństwo.
• Podejdź do poszkodowanego i staraj się go uspokoić.
• Okaż wsparcie i zadawaj pytania, aby rozeznać się w sytuacji.
• Zastanów się i oceń, czy sytuacja wymaga wezwania pomocy.
• Zostań razem z innymi świadkami na miejscu, o ile jest to możliwe.
• Zaoferuj pomoc i obserwuj otoczenie, ponieważ przestępca może wrócić.

Jak wspierać ofiarę agresji

Ofiary agresji domowej lub osoby spotkane w przestrzeni publicznej, które wydają się załamane, np. siedzą w odosobnieniu, na przystankach autobusowych, płaczą i mają na sobie ślady przemocy fizycznej, mogą potrzebować natychmiastowego wsparcia. Jeśli znasz poszkodowanego i wiesz, że jego sytuacja może wynikać z sytuacji rodzinnej, nie wahaj skontaktować się z konsultantem Telefonu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – także jako anonimowy świadek. Przemoc fizyczna w miejscu publicznym może dotknąć każdego, w tym także osoby całkowicie nam obce. Jeśli nie wiemy, jak zareagować, aby nasze działanie nie przyniosło negatywnych konsekwencji – nie proponujmy pokrzywdzonemu przestępstwem niczego na wyrost. Najlepiej pozostać na miejscu zdarzenia i zadzwonić po policję, a jeśli ofiara jest ranna, przystąpić do udzielenia pomocy. Ważna będzie także rozmowa, dzięki której druga strona poczuje się bezpieczniej.

Czego nie robić – błędy, które mogą pogorszyć sytuację

Brak reakcji, ignorowanie przestępstw, czyli przechodzenie obojętnie obok cudzej krzywdy to nie tylko nieodpowiedzialne działanie, ale także zjawisko mogące podlegać odpowiedzialności karnej zagrożonej karą pozbawienia wolności. Nieudzielenie pomocy osobie, której życie lub zdrowie jest zagrożone, podlega przepisom artykułu 162 kodeksu karnego³. Wyjątkiem jest sytuacja, w której nie możemy pomóc, np. ze względu na możliwość narażenia swojego zdrowia lub życia, czyli np. gdy sprawca pozostaje na miejscu przestępstwa, jest agresywny czy posiada w ręku niebezpieczny przedmiot. Nie należy reagować agresją, prowokować sprawcy i wdawać się w potyczkę. Nigdy nie mamy pewności, że przestępca nie użyje tego narzędzia również przeciwko nam. Zawsze musimy pamiętać o tym, aby przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo sobie i najbliższym, zwłaszcza gdy są to osoby małoletnie i niezdolne do samodzielnej obrony.

Reasumując: jak należy reagować na agresję? Obserwując sytuację, alarmując służby i podejmując działanie, kiedy jesteśmy pewni, że nie grozi nam niebezpieczeństwo. Naturalną reakcją jest także krzyk, wołanie innych osób – prosząc o pomoc, podejmowanie negocjacji kryzysowej z napadającym, o ile znamy odpowiednie techniki perswazyjne i wiemy, jak obiektywnie ocenić taką właśnie sytuację.

Źródła: